Kỳ thi tốt nghiệp THPT Quốc gia hàng năm luôn là một cột mốc quan trọng đối với hàng triệu học sinh Việt Nam. Trong số các môn thi, Ngữ văn là môn bắt buộc duy nhất thi theo hình thức tự luận, đòi hỏi thí sinh phải thể hiện khả năng cảm thụ, phân tích và diễn đạt ngôn ngữ một cách sâu sắc. Năm 2023, đề thi môn Văn tiếp tục nhận được sự quan tâm lớn từ dư luận, không chỉ bởi tính thời sự của nội dung mà còn ở cấu trúc đề thi, phản ánh đúng mục tiêu đánh giá năng lực của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về đề Thi Thpt Quốc Gia 2023 Môn Văn chính thức và gợi ý lời giải chi tiết, giúp các sĩ tử cũng như quý phụ huynh, thầy cô có thể tham khảo và đánh giá.
Đề Thi Ngữ Văn THPT Quốc Gia 2023 Chính Thức
Đề thi Ngữ văn tốt nghiệp THPT năm 2023 được đánh giá là quen thuộc, bám sát chương trình phổ thông và có tính phân hóa phù hợp. Phần Đọc hiểu khai thác một ngữ liệu thơ, trong khi phần Làm văn bao gồm câu nghị luận xã hội và nghị luận văn học.
Nhìn chung, cấu trúc đề thi vẫn giữ ổn định như các năm trước, bao gồm hai phần chính: Đọc hiểu (3.0 điểm) và Làm văn (7.0 điểm), với trọng tâm là đánh giá năng lực tư duy và cảm thụ văn học của thí sinh. Việc nắm vững cấu trúc đề thi cũng như các dạng bài thường gặp là vô cùng quan trọng để thí sinh có thể ôn luyện hiệu quả. Nếu bạn đang tìm hiểu thêm về các môn thi hay khối thi cụ thể, có thể tham khảo thêm thông tin về các môn thi R22 để chuẩn bị cho các lựa chọn ngành nghề trong tương lai.
Phân Tích & Gợi Ý Lời Giải Đề Thi Môn Văn THPT 2023
Dưới đây là gợi ý lời giải chi tiết cho đề thi văn 2023, giúp bạn dễ dàng đối chiếu và hiểu rõ hơn về cách tiếp cận các câu hỏi.
I. Đọc Hiểu (3.0 điểm)
Phần này yêu cầu thí sinh đọc một đoạn thơ và trả lời các câu hỏi liên quan đến nội dung, hình thức và ý nghĩa.
- Câu 1: Thể thơ của đoạn trích.
- Gợi ý trả lời: Thể thơ tự do.
- Câu 2: Chỉ ra những từ ngữ, hình ảnh miêu tả cơn giông mùa hè trong đoạn trích.
- Gợi ý trả lời: Các từ ngữ, hình ảnh miêu tả cơn giông mùa hè bao gồm: “sấm”, “gõ”, “bầu trời thật thấp”, “gió”, “thổi”, “cát bay”, “lá bay”, “đá bay”.
- Câu 3: Nêu tác dụng của biện pháp tu từ so sánh trong câu thơ: “Mưa ròng ròng như triệu ngón tay…/ Ngỡ như hành quân trở về tuổi nhỏ”.
- Gợi ý trả lời:
- Biện pháp tu từ so sánh được thể hiện rõ qua cụm từ “Mưa ròng ròng như triệu ngón tay” và “Ngỡ như hành quân trở về tuổi nhỏ”.
- Tác dụng:
- Giúp hình ảnh, hiện tượng thiên nhiên (cơn mưa) trở nên sinh động, trực quan và giàu sức gợi cảm, giúp người đọc dễ dàng hình dung được sự dữ dội nhưng cũng đầy ấn tượng của cơn mưa đầu hạ.
- Nhấn mạnh cảm nhận cá nhân của tác giả về cơn mưa, không chỉ là hiện tượng tự nhiên mà còn gợi lên những ký ức, cảm xúc tuổi thơ, biến cơn mưa thành một trải nghiệm sống động và ý nghĩa.
- Làm cho lời thơ, đoạn thơ trở nên bay bổng, giàu chất thơ và có sức cuốn hút đặc biệt, lôi cuốn người đọc vào không gian nghệ thuật của bài thơ.
- Gợi ý trả lời:
- Câu 4: Anh/Chị có đồng tình với nhận định “Cuộc đời dẫu lắm phong ba/ Vẫn hơn đứng mãi trong nhà an yên” không? Vì sao?
- Gợi ý trả lời: Thí sinh nêu quan điểm cá nhân, có thể đồng tình, không đồng tình hoặc đồng tình một phần, sau đó lý giải thuyết phục.
- Gợi ý:
- Đồng tình:
- Cuộc sống luôn cần những thử thách, gian nan để con người trưởng thành và mạnh mẽ hơn, phát huy được tiềm năng của bản thân.
- Chỉ khi đối mặt và vượt qua khó khăn, con người mới tích lũy được kinh nghiệm, vốn sống và khám phá những giá trị mới của bản thân và thế giới xung quanh.
- “An yên” quá mức có thể khiến con người trở nên trì trệ, thụ động và bỏ lỡ những cơ hội phát triển.
- Không đồng tình (hoặc cần bổ sung): Cần có sự cân bằng giữa việc chấp nhận thử thách và việc bảo toàn sự an toàn, tránh những rủi ro không cần thiết. Không phải mọi phong ba đều mang lại giá trị tích cực nếu con người không có sự chuẩn bị.
- Lời khuyên: Dù đối mặt với khó khăn, cần bình tĩnh nhìn nhận để đưa ra phương án giải quyết tốt nhất. Mỗi người cần nuôi dưỡng trong trái tim mình một tình yêu đối với thiên nhiên, quê hương, đất nước và ý chí vượt khó để cuộc sống thêm phong phú.
- Đồng tình:
II. Làm Văn (7.0 điểm)
Phần Làm văn bao gồm một câu nghị luận xã hội và một câu nghị luận văn học, yêu cầu thí sinh thể hiện khả năng lập luận, phân tích và tổng hợp.
Câu 1: Nghị luận xã hội (2.0 điểm)
Từ nội dung đoạn trích ở phần Đọc hiểu, hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ về sự cần thiết phải biết cân bằng cảm xúc trong cuộc sống.
- 1. Mở đoạn: Giới thiệu vấn đề nghị luận: Sự cần thiết phải biết cân bằng cảm xúc trong cuộc sống.
- 2. Thân đoạn:
- a. Giải thích:
- Cảm xúc là những rung động nội tâm, những phản ứng tâm lý của con người trước các sự kiện, hoàn cảnh trong cuộc sống (vui, buồn, giận, sợ hãi…).
- Cân bằng cảm xúc là khả năng nhận diện, điều chỉnh và quản lý cảm xúc một cách hợp lý, phù hợp với hoàn cảnh và mục tiêu cá nhân. Đây là việc không để cảm xúc tiêu cực lấn át hay cảm xúc tích cực trở nên thái quá.
- => Cân bằng cảm xúc trong cuộc sống là điều cần thiết đối với mỗi cá nhân.
- b. Bàn luận:
- Tại sao chúng ta cần biết cân bằng cảm xúc trong cuộc sống?
- Nếu để cảm xúc chi phối cuộc sống, con người dễ bị mất tự chủ, hành động theo bản năng, thiếu lý trí, dẫn đến những quyết định sai lầm hoặc gây hậu quả xấu cho bản thân và người khác. Ví dụ: tức giận có thể dẫn đến lời nói, hành động thiếu kiểm soát; quá vui mừng có thể dẫn đến chủ quan, mất cảnh giác.
- Khi biết cân bằng cảm xúc, chúng ta sẽ bình tĩnh hơn để giải quyết các vấn đề, duy trì một tâm trạng tích cực, giảm căng thẳng và xây dựng những mối quan hệ tốt đẹp với mọi người xung quanh.
- Cân bằng cảm xúc là một kỹ năng sống quan trọng, giúp chúng ta có được sự an toàn, hạnh phúc và thành công bền vững trong cuộc sống. Nó giúp chúng ta thích nghi tốt hơn với những thay đổi, biến động.
- Tầm quan trọng của cân bằng cảm xúc:
- Giúp chúng ta chủ động đối mặt với khó khăn, thử thách và khủng hoảng một cách hiệu quả, không bị suy sụp hay hoảng loạn.
- Việc biết kiểm soát cảm xúc giúp chúng ta đưa ra quyết định sáng suốt hơn, giải quyết vấn đề linh hoạt và duy trì các mối quan hệ xã hội lành mạnh, bền vững.
- Cân bằng cảm xúc giúp chúng ta tận hưởng trọn vẹn những khoảnh khắc đáng nhớ, đồng thời phát triển sự tự tin và lòng kiên cường.
- => Ý nghĩa: Giúp chúng ta sống có chủ động và tự tin, có sự kiểm soát và điều chỉnh cảm xúc của mình theo hoàn cảnh và mục tiêu. Để có được một tương lai ổn định, nhiều bạn trẻ ngày nay quan tâm đến các trường đào tạo marketing ở hà nội hoặc tìm hiểu về thi công nghệ thông tin gồm những môn gì để định hướng nghề nghiệp, và kỹ năng cân bằng cảm xúc sẽ là chìa khóa để vượt qua áp lực học tập, thi cử.
- Thí sinh lấy dẫn chứng minh họa phù hợp (ví dụ: một nhân vật lịch sử, một người nổi tiếng, hoặc một câu chuyện thực tế về việc kiểm soát cảm xúc để vượt qua khó khăn).
- Tại sao chúng ta cần biết cân bằng cảm xúc trong cuộc sống?
- c. Phản đề:
- Tuy nhiên, trong xã hội hiện nay, vẫn còn nhiều người sống theo cảm tính, không biết kiểm soát được cảm xúc của mình, dễ bị cuốn theo những phản ứng bột phát.
- Một số người có lối sống thiếu ý thức, chỉ biết theo đuổi những thứ phù phiếm, nhất thời mà không biết trân trọng những giá trị bền vững của cuộc sống, dễ rơi vào trạng thái mất cân bằng khi gặp nghịch cảnh.
- d. Liên hệ bản thân và tổng kết vấn đề: Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc rèn luyện khả năng cân bằng cảm xúc ngay từ khi còn trẻ.
- a. Giải thích:
Câu 2: Nghị luận văn học (5.0 điểm)
Phân tích đoạn trích trong truyện ngắn “Vợ nhặt” của nhà văn Kim Lân để làm rõ vẻ đẹp nhân ái của người lao động Việt Nam trong nạn đói năm 1945.
- 1. Mở bài:
- Giới thiệu khái quát về nhà văn Kim Lân và tác phẩm “Vợ nhặt”.
- Giới thiệu vấn đề cần nghị luận: Vẻ đẹp nhân ái của người lao động Việt Nam trong nạn đói năm 1945, thể hiện qua đoạn trích (hoặc tác phẩm).
- 2. Thân bài:
- a. Khái quát chung về bối cảnh và tác phẩm:
- Bối cảnh: Nạn đói khủng khiếp năm 1945 khiến hàng triệu người chết đói. Đây là một thảm cảnh đẩy con người đến bờ vực của sự sống và cái chết.
- Truyện ngắn “Vợ nhặt” là bức tranh chân thực về hiện thực nghiệt ngã nhưng đồng thời tôn vinh vẻ đẹp tâm hồn của con người trong nghịch cảnh.
- b. Phân tích vẻ đẹp nhân ái qua các nhân vật:
- Nhân vật Tràng:
- Tràng là một người nông dân nghèo, làm nghề kéo xe bò, xấu xí và có vẻ cục mịch. Tuy nhiên, anh đã có một hành động “nhặt vợ” giữa lúc đói kém – một hành động phi lý trong hoàn cảnh bình thường nhưng lại là biểu hiện của lòng trắc ẩn, sự cưu mang và khao khát hạnh phúc.
- Hành động “nhặt vợ” không chỉ là sự bộc phát nhất thời mà còn thể hiện tình người sâu sắc, sự đồng cảm với thân phận người đàn bà “thê thảm”, “rách rưới”. Tràng đã mở lòng đón nhận một người xa lạ, ban cho cô ấy một mái ấm và một chút hy vọng.
- Sự cưu mang của Tràng cho thấy bản chất tốt đẹp, khao khát sống, khao khát yêu thương và lập tổ ấm ngay cả trong hoàn cảnh bi đát nhất.
- Nhân vật Thị (người Vợ nhặt):
- Từ một người đàn bà “rách như tổ đỉa”, tiều tụy vì đói, chấp nhận theo Tràng chỉ vì “một bữa cơm no”, Thị dần hồi sinh.
- Vẻ đẹp nhân ái của Thị thể hiện qua sự thay đổi tâm lý, thái độ: từ vẻ trơ tráo, chao chát ban đầu chuyển sang hiền thục, ý tứ và biết vun vén cho gia đình mới.
- Thị cũng mang đến sự sống, sự gắn kết cho gia đình Tràng, cùng bà cụ Tứ và Tràng vượt qua khó khăn, hướng về tương lai.
- Nhân vật bà cụ Tứ:
- Đây là hình ảnh tiêu biểu nhất cho vẻ đẹp nhân ái của người lao động Việt Nam. Ban đầu, bà ngỡ ngàng, xót xa và tủi hổ khi con trai “nhặt vợ” giữa lúc đói kém.
- Nhưng rồi, tình thương con và lòng nhân ái đã chiến thắng. Bà chấp nhận người con dâu mới, đồng cảm với số phận người đàn bà và dành cho cô một tình thương bao la.
- Nồi cháo cám “đắng chát và nghẹn bứ” trong bữa cơm đầu tiên của gia đình mới là biểu tượng của tình thương, sự cưu mang, san sẻ những gì ít ỏi nhất mà họ có thể dành cho nhau, thể hiện tinh thần “lá lành đùm lá rách”.
- Bà cụ Tứ còn gieo niềm tin vào tương lai, động viên các con về cuộc sống dù khó khăn vẫn phải hướng về phía trước (“rồi ra thì mày với con bé nó liệu mà ăn ở với nhau…”).
- Nhân vật Tràng:
- c. Nghệ thuật:
- Kim Lân đã tạo dựng tình huống truyện độc đáo, éo le (“nhặt vợ” giữa nạn đói) để làm nổi bật chủ đề.
- Nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật tinh tế, khắc họa được những chuyển biến cảm xúc sâu sắc.
- Ngôn ngữ giản dị, mộc mạc, gần gũi với đời sống nông thôn, giàu sức gợi tả, gợi cảm.
- d. Đánh giá chung:
- Truyện ngắn “Vợ nhặt” không chỉ tố cáo tội ác của chiến tranh, nạn đói mà còn khẳng định sức sống mãnh liệt, vẻ đẹp nhân ái, tình người và khát vọng hạnh phúc của người lao động Việt Nam ngay cả trong hoàn cảnh khốn cùng nhất.
- Tác phẩm thể hiện tư tưởng nhân đạo sâu sắc của Kim Lân, góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn học hiện thực Việt Nam.
- Để chuẩn bị cho việc học tập ở các bậc cao hơn, thí sinh cũng có thể tìm hiểu thêm về học phí đại học sư phạm kỹ thuật hoặc các ngành học khác như ngành bảo vệ thực vật để có cái nhìn toàn diện về con đường phát triển bản thân.
- a. Khái quát chung về bối cảnh và tác phẩm:
Kết Luận
Đề thi THPT Quốc gia 2023 môn Văn đã hoàn thành sứ mệnh đánh giá năng lực của thí sinh một cách toàn diện, từ khả năng đọc hiểu, phân tích ngữ liệu đến kỹ năng nghị luận xã hội và nghị luận văn học. Các câu hỏi đều mang tính mở, khuyến khích thí sinh bộc lộ tư duy độc lập và cảm nhận cá nhân.
Với cấu trúc quen thuộc và nội dung gần gũi, đề thi đã tạo điều kiện thuận lợi cho thí sinh thể hiện kiến thức và kỹ năng. Lời giải gợi ý trên đây hy vọng sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích cho các em học sinh, quý phụ huynh và thầy cô giáo trong việc đánh giá kết quả và rút kinh nghiệm cho các kỳ thi sắp tới. Chúc các em học sinh sẽ đạt được kết quả tốt nhất trong hành trình học tập và chinh phục tri thức của mình.
Tài liệu tham khảo:
- Theo Báo Giáo dục và Thời đại