Trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập và phát triển không ngừng, việc chọn lựa một ngành nghề phù hợp với năng lực bản thân và nhu cầu xã hội là trăn trở lớn của nhiều bạn trẻ và các bậc phụ huynh tại Việt Nam. Thực tế cho thấy, việc sở hữu tấm bằng đại học không còn là tấm vé đảm bảo cho một công việc ổn định, khi tình trạng thất nghiệp sau tốt nghiệp vẫn còn khá phổ biến ở một số lĩnh vực. Chính vì vậy, việc định hướng nghề nghiệp dựa trên những ngành có nhu cầu nhân lực cao trong tương lai là cực kỳ quan trọng. Bài viết này sẽ tổng hợp và phân tích Những Nghề Phổ Biến ở Việt Nam đang và sẽ tiếp tục “khát” nhân lực, giúp bạn có cái nhìn rõ ràng hơn để đưa ra quyết định sáng suốt cho con đường sự nghiệp. Để việc lựa chọn khối cấp 3 và ngành nghề tương ứng được dễ dàng hơn, việc nắm bắt xu hướng thị trường lao động là yếu tố then chốt.
1. Ngành Công nghệ thông tin (CNTT) – Động lực của thời đại số
Kỷ nguyên số với sự bùng nổ của mạng xã hội, các thiết bị điện tử thông minh đã biến Công nghệ thông tin trở thành một trong những nghề phổ biến ở Việt Nam và trên toàn cầu. Dù đã phát triển mạnh mẽ, ngành CNTT ở Việt Nam vẫn đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nhân lực trầm trọng. Theo số liệu từ Viện Chiến lược Thông tin và Truyền thông, chỉ khoảng 15% sinh viên tốt nghiệp ngành này đáp ứng được yêu cầu của doanh nghiệp.
Cụ thể hơn, báo Tuổi Trẻ từng chỉ ra rằng, giai đoạn 2013 – 2015, riêng TP.HCM cần 23.000 – 25.000 lao động CNTT mỗi năm. Dự báo xa hơn, đến năm 2020, cả nước sẽ thiếu đến 400.000 nhân lực trong ngành này, tương đương 80.000 người mỗi năm, trong khi thị trường chỉ cung cấp khoảng 32.000 sinh viên tốt nghiệp. Mức lương khởi điểm cho kỹ sư CNTT mới ra trường thấp nhất khoảng 5 triệu đồng, và chắc chắn sẽ tăng mạnh mẽ do nhu cầu lớn. Các lập trình viên, kỹ sư hệ thống mạng, kỹ sư phần cứng, chuyên gia thiết kế game, an ninh mạng có trình độ chuyên môn và tiếng Anh tốt luôn được săn đón với mức lương hấp dẫn, thậm chí trên 1.000 USD tại nhiều công ty nước ngoài. Ngành này từ lâu đã là lựa chọn hàng đầu cho những ai đam mê công nghệ và mong muốn tìm hiểu truyền thông đa phương tiện học gì để áp dụng vào các dự án số.
Ngành Công nghệ thông tin: Các chuyên gia đang làm việc trên máy tính và thiết bị công nghệ.
2. Ngành Ngôn ngữ Anh – Cầu nối hội nhập toàn cầu
Trong xu thế toàn cầu hóa, tiếng Anh đã trở thành ngôn ngữ quốc tế, đóng vai trò không thể thiếu trong mọi lĩnh vực từ kinh tế đối ngoại, sư phạm, marketing, công nghệ thông tin cho đến tài chính ngân hàng. Khả năng sử dụng tiếng Anh thành thạo là một lợi thế lớn trong hồ sơ xin việc và cả trong đời sống hàng ngày.
Số lượng văn phòng đại diện nước ngoài tại Việt Nam đã lên tới hơn 1000, tạo ra vô số cơ hội việc làm trong môi trường quốc tế. Tuy nhiên, đi kèm với đó là sự cạnh tranh gay gắt. Ngành Ngôn ngữ Anh không chỉ mở ra cánh cửa cho các vị trí biên phiên dịch, giảng dạy mà còn là nền tảng vững chắc để phát triển sự nghiệp trong nhiều ngành khác yêu cầu giao tiếp quốc tế.
Môi trường làm việc năng động của ngành Ngôn ngữ Anh, với nữ giới đang làm việc trên máy tính.
3. Ngành Quản trị kinh doanh – Lựa chọn cho doanh nhân tương lai
Quản trị kinh doanh luôn là một trong những nghề phổ biến ở Việt Nam thu hút giới trẻ năng động, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng. Để đáp ứng nhu cầu thị trường, hoạt động kinh doanh và doanh nghiệp không ngừng phát triển mạnh mẽ.
Việt Nam hiện có khoảng 20 vạn doanh nghiệp vừa và nhỏ, cùng với sự phát triển của các doanh nghiệp lớn, liên doanh và doanh nghiệp hoạt động ngoài nước. Điều này tạo ra một số lượng lớn cơ hội việc làm nhưng đồng thời cũng đặt ra thách thức về chất lượng nguồn nhân lực. Nếu bạn yêu thích sự năng động, có tư duy lãnh đạo và mong muốn kiến tạo giá trị, Quản trị kinh doanh là lựa chọn lý tưởng để trở thành doanh nhân trong tương lai.
Ngành Quản trị kinh doanh: Một người trẻ đang làm việc trong môi trường văn phòng năng động.
4. Ngành Marketing – Chìa khóa thành công cho doanh nghiệp
Marketing giữ vai trò cực kỳ quan trọng trong hoạt động kinh doanh của hầu hết các tổ chức. Hiệu quả bán hàng chịu ảnh hưởng lớn từ Marketing, và ngành này còn chi phối chiến lược phát triển của doanh nghiệp cả trong hiện tại và tương lai. Số lượng công ty quảng cáo, truyền thông tại Việt Nam ngày càng tăng, phản ánh nhu cầu cấp thiết của các doanh nghiệp trong việc đưa sản phẩm đến tay người tiêu dùng và cạnh tranh hiệu quả.
Vì vậy, một đội ngũ chuyên viên Marketing sáng tạo, có khả năng tiếp cận khách hàng và tiêu thụ sản phẩm là yếu tố không thể thiếu. Xu thế hội nhập toàn cầu càng làm cho Marketing trở thành một trong những nghề phổ biến ở Việt Nam dễ xin việc nhất hiện nay. Trung tâm Dự báo nhu cầu nhân lực và thông tin thị trường lao động TP.HCM dự báo, từ nay đến năm 2020, ngành Marketing cần đến 10.000 lao động trở lên mỗi năm. Khảo sát nhân lực trực tuyến Việt Nam cũng cho thấy Marketing liên tục dẫn đầu về nhu cầu tuyển dụng.
Hoạt động làm việc nhóm trong ngành Marketing ngày càng năng động và sáng tạo.
5. Ngành Xây dựng – Nền tảng phát triển hạ tầng
Việt Nam, với tốc độ tăng trưởng kinh tế ấn tượng, đang chứng kiến sự bùng nổ của các công trình kiến trúc tầm cỡ quốc tế, các tòa nhà cao tầng, khu dân cư, hệ thống giao thông… Đầu tư cơ sở hạ tầng luôn là ưu tiên hàng đầu, làm tăng nhu cầu về kỹ sư xây dựng, kỹ sư công trình và kiến trúc sư.
Điển hình, đến năm 2016, số lượng công ty xây dựng tìm kiếm nhân lực đã lên tới 1526. Ngành xây dựng được dự báo có tốc độ tăng lao động cao nhất do quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng. Đến năm 2020, nhu cầu nhân lực ngành xây dựng mỗi năm tăng thêm 400.000 – 500.000 người. Đây là ngành tạo ra nhiều cơ hội lớn cho người trẻ, đòi hỏi một đội ngũ kỹ sư dồi dào và trình độ chuyên môn cao để đáp ứng sự phát triển của đất nước. Việc hiểu rõ về các khu công nghiệp tiếng Anh là gì cũng rất hữu ích khi làm việc trong ngành này, đặc biệt với các dự án quốc tế.
Ngành Xây dựng: Kiến trúc sư và kỹ sư đang kiểm tra bản vẽ tại công trường, đáp ứng nhu cầu về cơ sở hạ tầng.
6. Ngành Công nghệ thực phẩm – Ngành của tiềm năng bền vững
Công nghệ thực phẩm được đánh giá là ngành của tương lai vững vàng và tiềm năng, với tính ứng dụng cao và đa dạng trong cuộc sống hiện đại. Với dân số trên 86 triệu người và tốc độ tăng trưởng kinh tế ổn định, nhu cầu tiêu dùng thực phẩm chế biến của người Việt ngày càng lớn và phong phú, đặc biệt là các sản phẩm sạch, an toàn và tinh tế.
Ngành này không chỉ đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước mà còn hướng đến sản xuất, chế biến sản phẩm chất lượng cao phục vụ xuất khẩu. Đây là một ngành học thực sự tiềm năng, mang lại cơ hội việc làm lớn, đặc biệt cho các bạn nữ.
Ngành Công nghệ thực phẩm với các sản phẩm được chế biến sẵn, phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu.
7. Ngành Du lịch, Quản lý khách sạn – Khám phá thế giới và cơ hội
Du lịch là một ngành kinh tế mũi nhọn của Việt Nam với tiềm năng đa dạng và phong phú. Thị trường du lịch, khách sạn, nhà hàng đang phát triển mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Ngành này đào tạo nguồn nhân lực làm việc trong môi trường đẳng cấp, chuyên nghiệp, sang trọng, văn minh, có cơ hội giao tiếp rộng và mức thu nhập cao hơn mặt bằng chung.
Theo Tổng cục Thống kê, lượng khách quốc tế đến Việt Nam trong 5 tháng đầu năm 2016 ước đạt hơn 4 triệu lượt, tăng 20% so với cùng kỳ 2015. Những con số này minh chứng cho sự phát triển của ngành Du lịch, cùng với sự ra đời của nhiều địa điểm du lịch, khu nghỉ dưỡng, trung tâm mua sắm. Trung tâm Dự báo nhu cầu nhân lực TP.HCM dự báo, giai đoạn 2016-2025, ngành này tại TP.HCM cần khoảng 21.600 người/năm. Ngành du lịch, quản lý khách sạn là lựa chọn thông minh cho những bạn trẻ năng động, thích học hỏi và khám phá, mang lại nhiều cơ hội cọ xát và gặp gỡ với người đến từ khắp nơi trên thế giới.
Ngành Du lịch – Khách sạn đang ngày càng mở rộng và phát triển với các khu nghỉ dưỡng sang trọng.
8. Ngành Điện – Cơ khí – Cốt lõi của công nghiệp hóa
Quá trình hội nhập quốc tế đòi hỏi Việt Nam phải thúc đẩy phát triển công nghiệp, điện tử. Điện và cơ khí xuất hiện trong hầu hết các sản phẩm của đời sống xã hội và là nhu cầu thiết yếu không thể thiếu. Số lượng sản phẩm về điện và cơ khí ngày càng nhiều, nhưng nhiều công ty cơ khí vẫn đang thiếu hụt nguồn nhân lực.
Cụ thể, TP.HCM có khoảng 1.500 doanh nghiệp cơ khí với 57.000 lao động. Dự báo nhu cầu việc làm bình quân hàng năm của ngành cơ khí đến năm 2020 là khoảng 8.100 người. Bên cạnh đó, người học còn có cơ hội xuất khẩu lao động sang các nước phát triển. Ngay từ giảng đường đại học, các nhà tuyển dụng đã tạo dựng liên kết với nhà trường, với nhiều chỉ tiêu ký kết hợp đồng lao động. Ngành này có cơ hội việc làm cao và nguy cơ thất nghiệp thấp hơn nhiều so với các ngành khác, và bạn có thể theo học trung cấp, cao đẳng hoặc các khóa đào tạo ngắn hạn thay vì chỉ đại học.
Ngành Điện – Cơ khí đang tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho kỹ sư và công nhân.
9. Ngành Tư vấn Tâm lý Xã hội – Hỗ trợ sức khỏe tinh thần trong xã hội hiện đại
Cùng với sự phát triển của xã hội hiện đại, nghề tư vấn tâm lý đã và đang phát triển mạnh tại Việt Nam, thu hút đông đảo bạn trẻ. Theo ông Trần Anh Tuấn – Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo nhu cầu Nhân lực và Thông tin Thị trường Lao động TPHCM, trong giai đoạn 2013-2015 đến 2020, nhu cầu nhân lực của ngành tâm lý học là rất lớn, riêng TPHCM cần đến hàng nghìn người mỗi năm, với hơn 1.000 người/năm.
Cơ hội nghề nghiệp trong lĩnh vực tâm lý rất đa dạng: giảng dạy, nghiên cứu tâm lý tại các trường đại học, cao đẳng; chuyên viên tư vấn tâm lý tại các công ty, trường học, trung tâm, đài phát thanh, truyền hình; chuyên viên trị liệu tâm lý tại bệnh viện… Mức lương và chế độ đãi ngộ trong ngành này được dự đoán sẽ ngày càng tăng cao. Nếu bạn mong muốn trở thành một chuyên gia tư vấn tâm lý trong tương lai, hãy tự tin theo đuổi ngành này, một trong những nghề phổ biến ở Việt Nam đang ngày càng cần thiết.
Ngành Tư vấn Tâm lý Xã hội: Chuyên gia đang tư vấn cho một người, thể hiện sự cần thiết của ngành trong xã hội hiện đại.
10. Ngành Giáo dục – Đầu tư cho tương lai con người
Có thể bạn sẽ ngạc nhiên khi thấy ngành Giáo dục xuất hiện trong danh sách này, vốn từng được đánh giá là dư thừa nhân lực. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu dự đoán rằng trong tương lai gần, nhóm ngành giáo dục – đào tạo sẽ rất “khát” nguồn nhân lực trình độ cao. Số lượng thí sinh đăng ký vào các trường sư phạm và quản lý giáo dục đang giảm dần từng năm, chủ yếu do tình trạng dư thừa nhân lực trước đây.
Theo dự báo, nhu cầu giáo viên mầm non, tiểu học (đặc biệt là giáo viên tiếng Anh) và nhân viên bảo mẫu sẽ tăng mạnh trong vài năm tới. Điều này là do toàn ngành đang đẩy mạnh thực hiện đề án phổ cập giáo dục mầm non 5 tuổi và chuyển đổi các trường mầm non bán công sang mô hình công lập, thu hút một lượng lớn giáo viên đã đào tạo bài bản. Cụ thể, nhu cầu nhân lực giáo dục mầm non đến năm 2020 khoảng 240.000 người (tăng 6.600 người/năm); tiểu học khoảng 522.000 người (tăng 5.750 người/năm); THCS khoảng 480.000 người (tăng 9.850 người/năm); và THPT khoảng 148.000 người. Nếu bạn thực sự yêu thích nghề giáo, đừng ngần ngại về vấn đề việc làm vì đây là một ngành có nhu cầu nhân lực khá lớn trong tương lai, và các thông tin về điểm thi học kì 2 cũng phần nào phản ánh tình hình học tập chung.
Ngành Giáo dục: Giáo viên đang giảng bài cho học sinh, mang tiềm năng về nguồn nhân lực chất lượng cao trong tương lai.
Lời kết
Việc chọn lựa ngành nghề luôn là một bài toán khó, không chỉ với người trẻ mà còn với các cơ quan chức năng. Tuy nhiên, qua phân tích về những nghề phổ biến ở Việt Nam có nhu cầu nhân lực cao, chúng ta có thể thấy rằng thị trường lao động đang dần chuyển dịch từ số lượng sang chất lượng. Dù bạn chọn học ngành nào, điều quan trọng nhất là niềm đam mê và khả năng đáp ứng yêu cầu chuyên môn. Khi có đủ năng lực và tâm huyết, cánh cửa cơ hội việc làm chắc chắn sẽ mở ra rộng lớn cho bạn.
Nguồn tham khảo:
Trung tâm Dự báo Nhu cầu nhân lực và Thông tin thị trường lao động TP. HCM