Trong cấu trúc đề thi tốt nghiệp THPT môn Ngữ văn, câu hỏi nghị luận xã hội (thường là câu 1, phần Làm văn) đóng vai trò vô cùng quan trọng. Đây là phần đòi hỏi thí sinh phải thể hiện khả năng tư duy, lập luận và trình bày quan điểm cá nhân một cách súc tích, mạch lạc trong giới hạn khoảng 200 chữ. Để đạt được điểm số tối đa cho phần này, việc nắm vững phương pháp và rèn luyện kỹ năng Viết đoạn Văn 200 Chữ là điều thiết yếu.
Bài viết này sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết, từ cách xác định vấn đề, lập dàn ý đến những lưu ý quan trọng, giúp các bạn thí sinh tự tin chinh phục câu hỏi nghị luận xã hội. Đừng quên tham khảo thêm các dàn ý văn nghị luận để có cái nhìn tổng quan hơn về cách xây dựng cấu trúc bài viết nhé.
Các Dạng Đề Nghị Luận Xã Hội Thường Gặp
Nội dung của câu nghị luận xã hội thường xoay quanh ba chủ đề chính:
- Nghị luận về các vấn đề tư tưởng, đạo lý: Đề cập đến những giá trị đạo đức, lối sống, quan niệm nhân sinh.
- Nghị luận về hiện tượng đời sống: Phân tích các sự kiện, vấn đề nổi bật diễn ra trong xã hội.
- Nghị luận về vấn đề xã hội được đặt ra trong văn bản văn học (nghị luận tổng hợp): Đây là dạng đề phổ biến nhất trong kỳ thi tốt nghiệp THPT hiện nay. Vấn đề nghị luận sẽ được rút ra từ ngữ liệu đọc hiểu (Phần I).
Với dạng đề thứ ba, học sinh cần có khả năng đọc hiểu sâu sắc để xác định đúng vấn đề cốt lõi mà đề bài yêu cầu. Từ đó, triển khai các bước làm bài và xây dựng luận điểm, luận cứ một cách rõ ràng, chặt chẽ.
Câu hỏi nghị luận xã hội (câu 1, phần II) trong đề tham khảo Ngữ văn, kỳ thi tốt nghiệp THPT 2021 do Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố ngày 1/4.
Hướng Dẫn Lập Dàn Ý Viết Đoạn Văn 200 Chữ Chuẩn Xác
Sau khi đã xác định được vấn đề cốt lõi của đề bài, việc lập dàn ý chi tiết là bước cực kỳ quan trọng để đảm bảo đoạn văn không bị lạc đề, đủ ý và đúng dung lượng.
Mở Đoạn: Nêu Vấn Đề Khái Quát
Hãy bắt đầu bằng một câu khái quát nội dung và dẫn dắt vào vấn đề. Bạn có thể sử dụng nguyên văn câu hỏi hoặc trích dẫn từ khóa chính của đề bài. Mục đích là giới thiệu thẳng vào luận đề mà đoạn văn sẽ bàn luận.
Thân Đoạn: Triển Khai Luận Điểm và Dẫn Chứng
Phần thân đoạn cần tập trung làm rõ và phát triển vấn đề. Các bước triển khai bao gồm:
- Giải thích vấn đề/từ khóa (ngắn gọn): Nếu cần, hãy giải thích ý nghĩa của từ khóa hoặc khái niệm chính trong đề bài một cách súc tích.
- Phân tích, lập luận: Phát hiện từ khóa và khía cạnh chính cần phân tích. Tập trung đi thẳng vào vấn đề để đưa ra các luận điểm, lập luận sâu sắc. Bạn có thể nêu những biểu hiện, vai trò, tác dụng, nguyên nhân, hậu quả của vấn đề.
- Dẫn chứng phù hợp: Sử dụng các dẫn chứng ngắn gọn từ thực tế đời sống để làm sáng tỏ luận điểm. Tuyệt đối không lấy dẫn chứng từ các tác phẩm văn học trong phần này, bởi đây là đoạn văn nghị luận văn học có những yêu cầu khác.
Kết Đoạn: Rút Ra Bài Học và Khẳng Định
Kết thúc đoạn văn bằng cách tổng hợp lại các ý chính đã trình bày. Điều quan trọng là phải rút ra bài học nhận thức cho bản thân và đưa ra hành động cụ thể, thiết thực. Cuối cùng, kết thúc bằng một câu khái quát lại toàn bộ vấn đề, tạo ấn tượng cho người đọc.
Ví Dụ Minh Họa Cách Viết Đoạn Văn 200 Chữ Về Nghị Lực Sống
Để bạn dễ hình dung, chúng ta hãy cùng phân tích một ví dụ cụ thể:
Đề bài: Từ nội dung đoạn trích ở phần đọc hiểu, hãy viết đoạn văn 200 chữ bàn về giá trị của việc con người biết đối mặt và chinh phục nghịch cảnh.
Dàn Ý Gợi Ý Chi Tiết
- Nêu vấn đề chính: Giá trị của việc con người biết đối mặt và chinh phục nghịch cảnh.
- Giải thích: Nghịch cảnh là gì? (Không bắt buộc nếu đoạn văn đã đủ dung lượng).
- Xác định từ khóa “giá trị”: Phân tích những điều đạt được khi biết đối mặt và vượt qua nghịch cảnh (sức mạnh tinh thần, sự trưởng thành, bài học quý giá, sự nể phục từ người khác…). Đoạn này cần tập trung khai thác sâu.
- Nêu dẫn chứng: Đưa ra ví dụ thực tế về những người đã vượt qua nghịch cảnh và đạt được thành công.
- Bác bỏ: Phê phán những người yếu đuối, không dám đối diện với khó khăn.
- Bài học rút ra: Nêu nhận thức và hành động của bản thân trước nghịch cảnh.
Minh họa bằng một đoạn văn hoàn chỉnh:
“Nghịch cảnh”, từ xưa đến nay vẫn luôn là nhân tố không thể thiếu trong quá trình phát triển của mỗi con người, vấn đề là mỗi chúng ta biết đối diện và chinh phục nó ra sao. Tất cả nghịch cảnh đều ẩn chứa một hạt mầm lợi ích tương đương. Chính trong khó khăn, ta mới có cơ hội tự cải thiện, tự hoàn thiện để vươn tới thành công.
Nhiều người e ngại, thậm chí gục ngã trước những thử thách mà nghịch cảnh mang lại. Thế nhưng, đối với những người dũng cảm đối mặt, họ từng bước tìm ra sức mạnh tinh thần tiềm ẩn và nuôi dưỡng nó, cuối cùng vượt qua mọi trở ngại. Những năng lực thực sự ấy, chỉ khi đương đầu với nghịch cảnh ta mới có thể khám phá. Như diễn viên nổi tiếng Hollywood Sylvester Stallone, sau 1855 lần bị hơn 500 công ty điện ảnh từ chối, ông vẫn kiên trì theo đuổi đam mê, để rồi gặt hái thành công vang dội. Gần 2000 thất bại cũng chính là gần 2000 lần ông dám đối diện với nghịch cảnh, tìm ra lối đi cho riêng mình. Đây là minh chứng rõ ràng cho thấy, điều quan trọng nhất con người cần có là không bao giờ từ bỏ. Hãy xem lại cấu trúc đề thi thpt quốc gia 2023 môn văn để thấy rõ hơn tầm quan trọng của các câu hỏi này.
Nếu chẳng may rơi vào hoàn cảnh khó khăn, ta chỉ có thể dùng sự nỗ lực của chính bản thân để tìm giải pháp thoát ra. Trong quá trình ấy, ta học thêm được vô vàn bài học quý báu, nhưng quan trọng nhất là việc nhận ra chân lý: Chỉ chính bản thân ta mới có thể giúp được ta mà thôi. Chính lúc ta sẵn sàng đối diện với nghịch cảnh là lúc ta bước một bước gần hơn trên con đường trưởng thành, hoàn thiện bản thân và nhận được sự nể phục, tin yêu từ người khác.
(Theo Phan Cảnh Đăng Viên, học sinh trường Phổ thông Năng khiếu, Đại học Quốc gia TP HCM)
Những Nguyên Tắc Quan Trọng Cần Ghi Nhớ Khi Viết Đoạn Văn 200 Chữ
Để đoạn văn nghị luận xã hội của bạn không chỉ đạt chuẩn về nội dung mà còn ghi điểm về hình thức, hãy lưu ý những nguyên tắc sau:
- Đảm bảo yêu cầu về hình thức đoạn văn: Đoạn văn có thể được trình bày theo diễn dịch, quy nạp, song hành, móc xích hoặc tổng-phân-hợp. Hãy chọn hình thức phù hợp nhất để thể hiện ý tưởng.
- Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: Tránh lan man, lạc đề. Mọi lập luận, dẫn chứng đều phải xoay quanh vấn đề trọng tâm.
- Sử dụng thao tác lập luận phù hợp: Các thao tác như giải thích, phân tích, chứng minh, bình luận, bác bỏ cần được vận dụng linh hoạt và hiệu quả. Không nhất thiết phải sử dụng tất cả các thao tác trong một đoạn văn 200 chữ.
- Thể hiện sự hiểu biết và trải nghiệm cá nhân: Đừng chỉ nêu ra lý thuyết, hãy lồng ghép những suy nghĩ, cảm nhận và trải nghiệm của bản thân về vấn đề để đoạn văn thêm sâu sắc và thuyết phục.
- Nhìn nhận cuộc sống qua nhiều góc độ: Tiếp cận vấn đề từ nhiều phương diện, từ đó đưa ra ý kiến, quan điểm, giải pháp cá nhân một cách khách quan và toàn diện. Một số thông tin hữu ích có thể tìm thấy tại các bài viết về điểm chuẩn học viện thanh thiếu niên để xem xét các lựa chọn định hướng tương lai.
Thời Lượng và Dung Lượng Lý Tưởng
Với một đoạn văn nghị luận xã hội 200 chữ, dung lượng hợp lý thường vào khoảng hai phần ba trang giấy thi. Về thời gian làm bài, bạn chỉ nên dành khoảng 20-25 phút cho phần này để đảm bảo đủ thời gian cho các câu hỏi khác trong bài thi.
Nắm vững những hướng dẫn trên và tích cực luyện tập sẽ giúp bạn tự tin viết đoạn văn 200 chữ một cách thành thạo, đạt được kết quả cao trong kỳ thi tốt nghiệp THPT.